ELEKTRONİK SAYAÇ VE OTOMATİK SAYAÇ YÖNETİM SİSTEMİ

Sistemin Tanıtımı:

İlk ihale 2008 yılında Avrupa Birliği katkılarıyla yapıldı ve ihaleyi kazanan firma ile Şubat 2009’da mukavele imzalanarak ihale içeriği AMM Sistemi (Automated Meter Management System) ile 5,500 adet sayaç İhaleyi kazanan Aktif Mühendislik ve Iskraemeco Firmaları Konsorsiyumu tarafından Kıb-Tek’e kazandırıldı.

Sistem GPRS Haberleşme sistemi sayesinde idame edilmekte olup tüm sayaçlar günde en az bir defa okunmaktadır. Tüm sayaçların sistem ile sürekli bağlantılı (always online) olduğundan her an her olay sisteme kolaylıkla aktarılabilir.

AMM Sistem ile uzaktan sayaçlara manuel müdahale yapılabilmesinin yanında sistem otomatik olarak da çalışabilmektedir. Örneğin tüketicinin borcundan dolayı sistem sayacın enerjisini otomatik olarak kesip yine ödemeye mukabil otomatik olarak bağlayabilmektedir. Bunun yanında sistem ön ödemeli olarak da çalıştırılabilir. Böylece kiracılar ve düzensiz ödeme yapan tüketicilerin bu yönteme geçirilerek ödediği kadar kullanma olanağı sağlanabilir.

Sistemin Temel Amaçları:

• Sayaca yapılacak müdahalelerin anında tespiti
• Kayıp kaçak analizi
• Tüm sayaçların uzaktan endeks değerlerinin temini
• Kıb-Tek abone yönetim sistemine otomatik veri aktarımı
• Uzaktan kesme – ulama işlemi
• Ön ödemeli veya kredili çalışabilme seçeneği
• Yük analizi ve talep tahmini
• Tarifeli yönteme geçerek talebi farklı zaman dilimlerine yaymak
• Mekanik sayaçların standardı gereği sayaçlarda oluşan %3 hata payının %1’in altına indirilmesi
• Abonelerin WEB veya SMS yoluyla bilgilendirilmesi
• Temel elektriksel değerlerin sürekli takip edilmesi
• Reaktif enerjinin ölçümü ve ücretlendirilmesi ile iletim hatlarının daha etkin kullanılması
• Çift yönlü enerji ölçümü ile şebekeye verilen enerjinin de ölçülebilmesi

Sistemin Temel İşlevi:

• Endeks bilgilerinin okunması
• Yük profili bilgilerinin okunması
• Olay bilgilerinin okunması
• Sayaçların zaman saati senkronizyonu
• Sayaç parametrelerinin değiştirilmesi
• Geri arama- alarm bilgilerinin anında merkeze iletilmesi
• Enerji Kesme – bağlama işlemleri

Endeks Bilgilerinin Okunması:

Her sayaçtaki Akım, Gerilim, Güç ve Enerji değerlerinin okunması işlemidir. Günlük, Haftalık, Aylık veya istenilen zaman aralıklarında yapılabilir.

Yük Profili Bilgilerinin Okunması

Her sayaç içinde Enerji ve istenilen değerlerini belirli aralıklarla kendi içine kaydeder. Bu değerler istenilen sıklıkta merkez tarafından okunmaktadır.

Olay Bilgilerinin Okunması

Her sayaç içinde oluşan, alarm bilgileri sayacı silinmez hafızasında saklanmaktadır. Bu kayıtlar rutin okumalar esnasında merkezde toplanmaktadır.

Sayaçların Zaman Sinkronizasyonu:

Sayaçların içinde tüm işlemlerin zaman etiketleri için gerek duyduğu Gerçek Zaman Saati bulunmaktadır. Tüm sistemdeki sayaçların merkez sunucularla eş zamanlı çalışması sistemin temel gereksinimidir. Bu yüzden en az günlük okumalar esnasında sayaç saatleri ile sunucu saatleri arasındaki farkı sürekli kontrol edilir. Müsaade edilen olası fark değer 9 sn dir.

Sayaç Parametrelerinin Değiştirilmesi:

Sayaçlarda bulunan tarife bilgileri, saat tarih ayarı, demand eşik değeri, gerilim alarm sınırları, haberleşme ayarları, şebeke bağlantı bilgileri gibi birçok değer uzaktan ayarlanabilir. Bu işlem iki seviyeli şifreleme gerektirmektedir. Bu tip bilgiler çok sık olmasa da ihtiyaç duyulduğunda değiştirilecektir. Örneğin yeni tarife saatleri belirlendiğinde bu bilgilerin sayaçlara gönderilmesi gerekecektir. Ayarlama işlemi otomatik ve manuel olarak;

• bir değerin tek başına
• bir çok değerin bir toplu iş içinde yapılabilir.

Geri Arama- Alarm Bilgilerinin Anında Merkeze İletilmesi:

Sayaç içinde tanımlı olan aşağıdaki bilgilerin belirlenen sınırlar dışına çıktığında merkezin hemen bilgilenmesi olayıdır. Sistemde oluşan bu yeni olay “Olay Kütüğüne” ayrıca işlenir. Bu bir DATA CALL olacağından veri transferi yoktur.

Bu bilgiler şunlardır;

• Alarm Input1
• Alarm Input 2
• Terminal Cover Opened (TCO)
• Meter Cover Opened (MCO)
• L1 Faz Yok
• L2 Faz Yok
• L3 Faz Yok
• Gerilim Dengesizliği
• Asimetrik Yük
• Beklenmedik Harcama
• L1 Aşırı Gerilim
• L2 Aşırı Gerilim
• L3 Aşırı Gerilim
• Fatal Failure
• Alarm Arızası

Enerji Kesme ve Bağlama İşlemleri:

Bu işlemler manuel veya otomatik olarak yapılabilir.

• Manuel işlemleri, ya abonelik işlemleri sonunda veya borcunu ödemeyen müşterilerin KIBTEK’ in bilgisi dahilinde kesilmesi veya bağlanması işlemleridir.
• Otomatik çalışma ise Ön ödemeli abonelikteki kullanıcıların kredisinin tükenmesi sonucu sistem tarafından kendiliğinden yapılması durumudur. Ayrıca istenmesi halinde sistem müşterinin borcunu abone yönetim sisteminden otomatik olarak kontrol edip ödeme yapılmaması durumunda sayacın enerjisini otomatik olarak kesme veya tam tersi müşteri borcunu ödedikten sonra sayacın enerjisini otomatik olarak bağlanması durumudur.

Sistemin Prensip Şeması:

Sistemin GSM/GPRS Çalışma Prensibi:

Sayaçların belirlenecek GPRS APN’ ine dahil olması iki şekilde yapılabilir.

1. Otomatik – Bu çalışma şeklinde sayaçlar ilk enerji verildikten sonra içinde yazılı olan APN’ e otomatik olarak bağlanırlar. Ve sürekli burada sabit beklerler. Şebekedeki herhangi bir sorundan veya enerji kesintisinden ötürü sayaç APN’den çıkarsa tekrar dahil o APN ‘e dahil olmak için girişimde bulunur.
2. Manuel – Bu durumda sayaç önceden içinde tanımlı olan bir numaradan GSM DATACALL gelmediği sürece içinde kayıtlı olan APN’ e dahil olmaz. Ne zaman bu numaradan bir arama gelirse sayaç hemen bu aramayı reddederek sonlandırır ve APN’e girmeye çalışır.

Sayacın otomatik veya manuel girişiminden sonra GSM şebekesi KIB-TEK’e adanmış olan bu kartın isteğini VPN üzerinden KIBTEK merkez ofisi Radius Sunucusuna iletir. Gerekli güvenlik eşleşmeleri yapıldıktan sonra sayaç daha önceden tanımlı olan IP sini alır. Örneğin 533 811 2121 numarasının 192.168.21.21 IP sini alması gibi.

Gerçekleştirilen İhaleler ve İhale Bedelleri:

Sayaçların belirlenecek GPRS APN’ ine dahil olması iki şekilde yapılabilir. Akıllı sayaç alımı konusunda Ekim 2008 tarihinde gerçekleştirilen ilk ihale, Avrupa Birliği katkılarıyla toplamda 5,500 adet sayaç için gerçekleştirilmiş olup bu ihale kapsamındaki fiyatlar;

Tek Fazlı Sayaç €265
Üç Fazlı Sayaç €287
Akım Trafolu Sayaç €295.70
olarak gerçekleştirilmiştir.

Bu ihalenin amacı akıllı sayaç kullanımı konusunda KIB-TEK’e sağlayacağı faydaların analizini yapıp bu analizlerin sonucunda gerekli sayaç yatırım vizyonunu belirlemekti. Yapılan analizlerde sayaç değişiminden ciddi bir kazanç elde edildiği AMR Sistemindeki kayıtlardan hesaplanmış ve projenin devamına karar verilmiştir.

Nisan 2009 tarihinde çıkılan ikinci ihale yine Avrupa Birliği katkılarıyla toplamda 15,380 adet sayaç için gerçekleştirilmiş olup ihale kapsamındaki fiyatlar

Tek Fazlı Sayaç €150.60
Üç Fazlı Sayaç €196.40
olarak gerçekleştirilmiştir.

KIB-TEK tarafından gerçekleştirilen ihalelerde ise sonuçlandırılan bedeller aşağıda belirtildiği gibi gerçekleşmiştir;

Ekim 2013 Tarihinde Gerçekleştirilen Toplam 11,000 Adet Sayaç İhalesi:

Tek Fazlı Sayaç €144
Üç Fazlı Sayaç €211
olarak gerçekleştirilmiştir.

Ağustos 2014 Tarihinde Gerçekleştirilen Toplam 33,000 Adet Sayaç İhalesi:

Tek Fazlı Sayaç €97
Üç Fazlı Sayaç €130

Aralık 2014 Tarihinde Gerçekleştirilen Toplam 36,000 Adet Sayaç İhalesi:

Tek Fazlı Sayaç €84.80
Üç Fazlı Sayaç €128
Akım Trafolu Sayaç €137.60
Metering Unit €449

Mart 2015 Tarihinde Gerçekleştirilen Toplam 65,000 Adet Sayaç İhalesi:

Tek Fazlı Sayaç €88.30
Üç Fazlı Sayaç €139.30
Metering Unit €480